Udzwiekowienie polskiej wersji Sagi BG - wprowadzenie
Anonimowy dubbing
Gdy powiem: "aktorzy z BG", chyba każdy odpowie: "Piotr Fronczewski - przed wyruszeniem w drogę należy zebrać drużynę", "Jan Kobuszewski - Jan Jansen", "Krzysztof Kolberger - szalony Irenicus". Padnie pewnie jeszcze kilka dobrze znanych nazwisk, ale raczej nic więcej. A co z wieloma innymi postaciami? Co z Jaheirą i Khalidem, co z naszą siostrzyczką Imoen, co ze skrzydlatą elfką Aerie? Co ze zdradzieckim Saemonem Havarianem albo z mistrzem cieni Aranem Linvailem? "Anonimowi aktorzy". Większość na to odpowie: "No, jak anonimowi, to trudno - nie wiemy i nic z tym nie zrobimy".
Forumowe dociekania
W 2006 roku na forum Gry-Online userzy Deepdelver i Lechiander jednak próbowali coś z tym zrobić. Dywagacji na temat dubbingu BG było sporo, do dyskusji włączyli się też Ryszard 'Rysław' Chojnowski i Łukasz 'Oiolosse' Chmielewski, którzy byli obecni przy nagraniach (i sami też kilka kwestii nagrali). Niestety, mimo wszystko po kilku latach niełatwo pamiętać szczegóły, więc w rozważaniach było sporo luk, niepewności, błędów itp., niemniej zaowocowały one listą niektórych postaci sporządzoną przez Deepdelvera. O tych zmaganiach możesz poczytać tutaj i tutaj.
Lata ciszy i powielanie błędów
W późniejszych latach, o ile mi wiadomo, nie dochodziło chyba do większych dywagacji na temat dubbingu BG, które by odsłoniły jakąś kolejną kartę (może poza przypisaniem dobrze znanego Jarosława Boberka do krasnoluda Korgana). Natomiast w różnych miejscach, takich jak Wikipedia czy Filmweb, pojawiły się rozmaite błędne informacje. Niektóre - Andrzej Perzyna jako Edwin oraz Katarzyna Brzozowska jako Branwen - zapewne były powieleniem błędnych ustaleń Deepdelvera (choć on zawsze stawiał przy tym znaki zapytania, najwyraźniej inni potraktowali to jako pewnik), inne - Iwona Rulewicz jako Imoen oraz Jolanta Wilk jako Aerie - pojawiły się nie mam pojęcia skąd. Tymczasem wystarczy spojrzeć do instrukcji BG, by przekonać się, że np. Katarzyna Brzozowska grała tylko w drugiej części, a nazwisko Iwony Rulewicz nie jest wymienione w żadnej z nich. Oczywiście instrukcjom nie można w 100% ufać, bo w podawanych przez nie obsadach aktorskich zdarzają się sporadyczne błędy/braki, ale dopiero mając inne dowody w postaci próbek dla porównania głosu, można podważać zawarte w nich informacje.
Początek mojej przygody z dubbingiem, czyli chwila sentymentu :)
W połowie 2011 roku przypadkowo (a może za zrządzeniem Opatrzności, kto to wie?) naszła mnie ochota posłuchania sobie dawnej bajki z dzieciństwa, jeszcze na kasecie audio, pt. "Dziadek do orzechów". Zdziwiłem się niezmiernie, słysząc znajome głosy: Gorion, Kagain, Jaheira. A na okładce napisane: wykonawcy - aktorzy teatru "Baj" w Warszawie i wymienione nazwiska. Wtedy chyba po raz pierwszy przeczytałem dokładnie "creditsy" na końcu instrukcji BG1, a tam ślicznie wypisane całe mnóstwo aktorów - oczywiście niektóre nazwiska pokrywały się z tymi z bajki. Wówczas już byłem pewien, że muszę poznać dubbing BG, jak tylko się da najlepiej. Muszę zaznaczyć, że mimo odkopywania bardzo starych dziejów (wszak Baldury miały już wtedy ponad 10 lat), miałem do tego o wiele lepsze narzędzia, niż użytkownicy forum Gry-Online 5 lat wcześniej: filmpolski.pl, na którym znalazłem większą część aktorów, wraz z rolami w różnych serialach itp. i oczywiście nieocenione YouTube i Chomikuj, bez których nie dotarłbym do większości materiałów potwierdzających głosy danych aktorów.
Skąd ci aktorzy?
Choć za czasów Baldur's Gate polski dubbing dopiero raczkował, pomniejsze osoby dubbingujące nie były zupełnie przypadkowo brane z ulicy - niemal wszystkie należą (lub wówczas należały) do zespołów aktorskich warszawskich teatrów lalkowych "Baj", "Lalka" i "Guliwer". Zresztą w latach 1999-2001 owi aktorzy byli "wykorzystywani" nadzwyczaj często. Prócz serii BG, można niektórych z nich usłyszeć w Planescape: Torment, pierwszej części Icewind Dale oraz przygodówkach takich jak: Atlantis II, Aztec, Egipt: Przepowiednia Heliopolis, Faust: Gra duszy, Pompei czy Ring (a być może i w innych). Po tym okresie w większości chyba już głosów w grach nie użyczali. A wracając do BG: prócz aktorów-lalkarzy pojawiły się tam (jak podaje instrukcja) osoby w ogóle nie związane z aktorstwem - w jedynce założyciele CD Projektu - Marcin Iwiński i Michał Kiciński oraz kilkunastu redaktorów pism komputerowych (zapewne każdy po 1-2 kwestie - niestety brak materiałów do porównania głosu uniemożliwia w większości ich rozpoznanie), w dwójce wspomniani wcześniej Rysław i Oiolosse, a także Stanisław Iwiński z CD Projektu (pamiętacie te tajemnicze postaci z filmiku kończącego SoA? - to właśnie oni). Warto zwrócić uwagę, że do Tronu Bhaala zostali wzięci bardziej znani aktorzy, tacy jak: Tomasz Marzecki, Jacek Mikołajczak, Paweł Szczesny, Robert Tondera, Janusz Wituch czy Mirosław Zbrojewicz.
Rozgryzanie dubbingu to płynna sprawa
Nawet mając materiał porównawczy (który niekiedy był bardzo ubogi lub wręcz go brakowało i musiałem dopasowywać niektórych aktorów metodą wykluczania pozostałych), ostatecznie trzeba wszystkie próbki rozpoznać na słuch, a ten, jak wiadomo - bywa zwodniczy. Na dodatek niektóre głosy brzmią dość dziwnie (np. piskliwie lub charcząco) lub są to bardzo króciutkie wypowiedzi. Dlatego też kwestia dubbingu BG bywa płynna - jedne wątpliwości pryskają, ale pojawiają się nowe, także lista zapewne nigdy nie zostanie zamknięta i ostemplowana;). Ale śmiało mogę powiedzieć, że ok. 80-90% ról zostało przyporządkowanych.
Zestawienia
Po tej przydługiej opowieści zapraszam do zestawień aktorów: